chat

โรคตับอ่อนอักเสบ

ตับอ่อนเป็นอวัยวะที่อยู่ด้านหลังกระเพาะอาหารใกล้กับลำไส้เล็กส่วนต้น มีหน้าที่ช่วยย่อยอาหารและคุมระดับน้ำตาลในกระแสเลือด หากตับอ่อนอักเสบ จะส่งผลกระทบต่อระบบต่าง ๆ ในร่างกาย เช่น ระบบทางเดินอาหาร ต่อมไร้ท่อ และระบบภูมิคุ้มกัน ดังนั้น หากเกิดอาการผิดปกติเกี่ยวกับตับ เช่น ปวดท้องฉับพลันบริเวณชายโครงข้างขวา อุจจาระเป็นสีเทาหรือสีซีดๆ น้ำหนักตัวลดลง ควรมาพบแพทย์เพื่อตรวจคัดกรองต่อไป

โรคตับอ่อนอักเสบ (Pancreatitis) คืออะไร?

สาเหตุของโรคตับอ่อนอักเสบ

อาการของโรคตับอ่อนอักเสบ

การวินิจฉัยโรคตับอ่อนอักเสบ

การรักษาตับอ่อนอักเสบ/วิธีรักษาตับอ่อนอักเสบ/ตับอ่อนอักเสบ รักษาอย่างไร

การป้องกันตับอ่อนอักเสบ

Q&A หลากคำถาม มีคำตอบ เกี่ยวกับโรคตับอ่อนอักเสบ

โรคตับอ่อนอักเสบ (Pancreatitis) คืออะไร?

โรคตับอ่อนอักเสบ (Pancreatitis) คือ โรคที่เกิดจากเซลล์เนื้อเยื่อตับอ่อนถูกทำลายจนเกิดการอักเสบ น้ำย่อยจากตับอ่อนไม่สามารถไหลผ่านท่อตับอ่อนได้ตามปกติ แบ่งได้เป็น 2 ประเภท คือ

ตับอ่อนอักเสบชนิดเฉียบพลัน (Acute Pancreatitis)

ตับอ่อนอักเสบ

คือ ภาวะที่ตับอ่อนเกิดการอักเสบรุนแรงเฉียบพลัน บริเวณเซลล์ของตับอ่อน เกิดจากน้ำย่อยในตับอ่อนไหลผ่านท่อของตับอ่อนไม่ได้ ทำให้น้ำย่อยย่อยเนื้อเยื่อตับอ่อนแทนจึงทำให้เกิดการอักเสบขึ้น โดยจะเป็นอย่างรุนแรงและรวดเร็ว ปกติอาการจะดีขึ้นหลังเข้ารับการรักษากับแพทย์เฉพาะทางที่มีความชำนาญใน 1 – 2 สัปดาห์ แต่ในกรณีที่รุนแรงอาจเกิดภาวะแทรกซ้อนต่าง ๆ ตามมาได้

ตับอ่อนอักเสบบวมน้ำ (Interstitial Edematous Pancreatitis) เนื้อตับอ่อนบวม มีการสะสมของสารน้ำรอบตับอ่อน

ตับอ่อนอักเสบที่มีเนื้อตาย (Necrotizing Pancreatitis) เนื้อตายของตับอ่อนเกิดจากเลือดไปเลี้ยงไม่เพียงพอและมีเนื้อตายรอบตับอ่อน ส่วนใหญ่จะเกิดร่วมกัน อาจเกิดลักษณะใดลักษณะหนึ่งได้แต่ค่อนข้างน้อย

ตับอ่อนอักเสบชนิดเรื้อรัง

ตับอ่อนอักเสบ

เป็นอาการที่ตับอ่อนอักเสบต่อเนื่องเรื้อรัง อาจเกิดจากการอักเสบเฉียบพลันที่รักษาไม่หายเนื่องจากสาเหตุยังคงอยู่ มีอาการปวดท้องแบบเป็นๆ หายๆ หรือปวดตลอดเวลา หรือปวดเป็นครั้งคราว ไขมันไตรกลีเซอไรด์ในเลือดสูง อุจจาระเป็นสีเทาหรือสีซีดๆ น้ำหนักตัวลดลง

สาเหตุของโรคตับอ่อนอักเสบ

ดื่มแอลกอฮอล์ในปริมาณมากและต่อเนื่องยาวนาน ส่วนใหญ่ดื่มมากกว่า 50 กรัมต่อวัน ไม่น้อยกว่า 5 ปี สารที่เกิดระหว่างกระบวนการย่อยสลายแอลกอฮอล์จะมีพิษต่อตับอ่อน ส่งผลให้เซลล์ตับอ่อนถูกทำลาย หากดื่มแอลกอฮอล์ต่อเนื่องเป็นเวลานานจนแคลเซียมเกาะที่ตับอ่อน เกิดพังผืดที่ตับอ่อน และนำไปสู่ภาวะตับอ่อนอักเสบเรื้อรังได้

ตับอ่อนอักเสบ

นิ่วในถุงน้ำดีหลุดมาอุดมาหลุดตันท่อน้ำดีส่วนปลาย มีขนาดเล็กกว่า 5 มิลลิเมตร

มีไขมันไตรกลีเซอไรด์ในเลือดสูง อุจจาระเป็นสีเทาหรือสีซีดๆ โดยเฉพาะผู้ป่วยที่มีระดับไตรกลีเซอไรด์สูงกว่า 500 มก.ต่อเดซิลิตร

เนื้องอกตับอ่อน

ระดับแคลเซียมในเลือดสูง ทำให้ต่อมไทรอยด์ทำงานหนัก

ธาตุเหล็กในเลือดสูง

การติดเชื้อที่ตับอ่อน

โรคซิสติก ไฟโบรซิส (Cystic Fibrosis)

ภาวะไตวายเรื้อรัง

ระบบภูมิต้านทานผิดปกติ

อุบัติเหตุหรือการผ่าตัดในช่องท้อง

การใช้ยาบางชนิด เช่น เอสโตรเจน สเตียรอยด์ ยาปฏิชีวนะ หรือยาเคมีบำบัดบางชนิด

มีประวัติสมาชิกในครอบครัวเคยป่วยเป็นโรคเกี่ยวกับตับอ่อนมาก่อน โรคทางพันธุกรรมบางอย่างส่งผลต่อการสร้างอวัยวะตับไม่สมบูรณ์หรือบกพร่องในการสร้างเอนไซม์ในตับ

อาการของโรคตับอ่อนอักเสบ

ปวดท้องบริเวณใต้ลิ้นปี่ร้าวไปข้างหลัง

โรคตับแข็ง

ท้องอืด อาหารไม่ย่อย

คลื่นไส้อาเจียน

โรคตับแข็ง

ตัวเหลือง ตาเหลือง

หัวใจเต้นเร็ว ความดันโลหิตต่ำ

ท้องเสียเรื้อรัง อุจจาระสีซีดหรือเป็นมันลอย

น้ำหนักลดลง

การวินิจฉัยโรคตับอ่อนอักเสบ

การเจาะเลือดตรวจหาเอนไซม์อะไมเลส (Amylase) และไลเปส (Lipase)

การอัลตราซาวนด์เพื่อตรวจว่าเป็นโรคอื่นที่อาจทำให้เกิดอาการหรือไม่ เช่น นิ่วในถุงน้ำดี

การตรวจเอกซเรย์คอมพิวเตอร์

การส่องกล้องตรวจท่อทางเดินน้ำดีและตับอ่อน (ERCP)

การรักษาตับอ่อนอักเสบ/วิธีรักษาตับอ่อนอักเสบ/ตับอ่อนอักเสบ รักษาอย่างไร

ลดการทำงานของตับอ่อน ด้วยการงดน้ำ งดอาหาร ดูดน้ำย่อยกระเพาะอาหารออก การให้สารอาหารทางหลอดเลือดดำ

ให้สารน้ำทางหลอดเลือดดำเพื่อรักษาสมดุลของร่างกายและป้องกันร่างกายขาดน้ำ

หากแพทย์วินิจฉัยว่ามีตับอ่อนอักเสบเกิดขึ้นและมีการทำงานที่ผิดปกติโดยตับอ่อนไม่สามารถผลิตเอนไซม์ที่ช่วยในการย่อยอาหาร แพทย์อาจสั่งให้ยาช่วยย่อยชนิดเม็ดหรือชนิดแคปซูลเพื่อช่วยให้การย่อยอาหารดีขึ้น

ถ้าระดับน้ำตาลในเลือดสูงกว่าปกติและไม่สามารถควบคุมได้ด้วยอาหารหรือยาชนิดรับประทาน อาจจำเป็นต้องให้อินซูลินทางชั้นใต้ผิวหนังหรือผ่านทางหลอดเลือดดำ

ในรายที่พบว่าเป็นนิ่วในถุงน้ำดีแพทย์อาจแนะนำให้ทำการรักษาการอุดตันของท่อน้ำดีด้วยวิธีการส่องกล้องเพื่อดึงนิ่วออก

การผ่าตัดตับอ่อน ในรายที่อาการหนักร่วมกับมีภาวะแทรกซ้อน เช่น มีเนื้อตายหรือติดเชื้อร่วมด้วย ถ้ารักษาแล้วอาการไม่ดีขึ้น อาจต้องใส่ท่อระบายบริเวณที่มีปัญหา ถ้ายังไม่ดีขึ้นอาจต้องผ่าตัดเอาเนื้อตายบริเวณตับอ่อนออก

การป้องกันตับอ่อนอักเสบ

หากตรวจพบนิ่วในถุงน้ำดี และเคยมีอาการจากนิ่วนั้น เช่น ถุงน้ำดีอักเสบ ตับอ่อนอักเสบ ควรปรึกษาแพทย์เพื่อรับคำแนะนำในการดูแล หรือผ่าตัดนิ่วออกจากร่างกาย

ควรงดดื่มสุรา

โรคตับแข็ง

เลี่ยงอาหารที่มีไขมันอิ่มตัวสูง เช่น อาหารทอด ไขมันสัตว์ เนย มาการีน เครื่องในสัตว์ มันฝรั่งทอด รวมทั้งอาหารที่มีน้ำตาลมาก เช่น ขนมหวาน น้ำหวาน

โรคตับแข็ง
โรคตับแข็ง

ใช้ช้อนกลางเพื่อป้องกันการติดเชื้อไวรัสตับอักเสบ

โรคตับแข็ง

ฉีดวัคซีนป้องกันการติดเชื้อไวรัสตับอักเสบเอและบี

Q&A หลากคำถาม มีคำตอบ เกี่ยวกับโรคตับอ่อนอักเสบ

ถาม
ตอบ

การรักษาตับอ่อนอักเสบด้วยการส่องกล้องมีข้อดีอย่างไร?

การรักษาแบบผ่าตัดผ่านกล้องแผลเล็ก (Minimally Invasive) ผู้ป่วยจะเจ็บน้อยลง แทนที่จะต้องระบายภาวะการติดเชื้อจากการผ่าตัดใหญ่ จะเป็นการระบายผ่านการใส่ท่อแทน พอแทงท่อเข้าไปแล้วสามารถขยายท่อ แล้วส่องกล้องขนาดเล็กเข้าไป ทำให้แพทย์มองเห็นการผ่าตัดทั้งหมดผ่านกล้องเป็นหลัก ทำให้ปลอดภัยต่อเส้นเลือดที่อยู่รอบข้างมากขึ้น

ถาม
ตอบ

ตับอักเสบจากภูมิต้านทานของตัวเอง (Autoimmune hepatitis) เป็นอย่างไร?

โรคตับอักเสบจากภูมิกันเป็นสาเหตุที่พบได้น้อย เกิดขึ้นจากภูมิต้านทานในร่างกายโจมตีเซลล์เนื้อเยื่อตับ ยังไม่ทราบสาเหตุแน่ชัดว่าทำไมภูมิต้านทานในร่างกายจึงทำลายเนื้อเยื่อตับ อาจเกี่ยวข้องกับยีนและสภาพแวดล้อม

แพทย์ผู้เขียนบทความ

แพทย์ประจำศูนย์ทางเดินอาหารและตับ

เพิ่มเติม

หัตถการของศูนย์ทางเดินอาหารและตับ