ท่อน้ำนมอุดตัน สลายได้ด้วย “อัลตร้าซาวนด์”

ท่อน้ำนมอุดตัน สลายได้ด้วย “อัลตร้าซาวนด์”

ภาวะท่อน้ำนมอุดตัน เป็นอีกหนึ่งปัญหาที่พบบ่อยของคุณแม่หลังคลอดบุตร หลายท่านเจอสภาวะท่อน้ำนมอุดตัน ส่งผลให้น้ำนมไหลน้อยลง และบุตรก็ไม่ได้รับน้ำนมแม่อย่างเต็มที่ และที่ร้ายไปกว่านั้น หากเกิดอาการเต้านมอักเสบก็จะสร้างความทรมานให้กับคุณแม่เป็นอย่างยิ่ง ปัญหาเหล่านี้สามารถรักษาได้ด้วยวิธีอัลตร้า ซาวนด์ (Ultrasound) เพื่อสลายท่อน้ำนมอุดตันและทำให้น้ำนมไหลดีขึ้น

ภาวะท่อน้ำนมอุดตันคืออะไร?

ภาวะท่อน้ำนมอุดตัน คือ การสะสมของน้ำนมที่ค้างภายในเต้านมมากเกินไป ทำให้น้ำนมที่สร้างใหม่ไม่สามารถระบายออกจากต่อมน้ำนมได้ เต้านมจึงแข็งเป็นแผ่นหนาหรือเป็นก้อนอยู่ใต้ผิวหนัง พบมากในกลุ่มมารดาหลังคลอด และสามารถเป็นได้ตั้งแต่หลังคลอดบุตรจนกระทั่งลูกหย่านมแม่แล้ว

สาเหตุที่ทำให้เกิดภาวะท่อน้ำนมอุดตัน คือ

• ลูกดูดนมไม่เกลี้ยงเต้า หรือไม่ได้ให้ลูกดูดนมบ่อย
• มารดาปล่อยให้น้ำนมค้างอยู่ในเต้านาน
• มารดามีน้ำนมมาก ทำให้ระบายน้ำนมออกไม่สมดุลกับที่ผลิต
• มารดาใส่เสื้อชั้นในคับหรือแน่นเกินไป ทำให้การไหลเวียนเลือดไม่สะดวก
• มารดาใส่เสื้อชั้นในหลวมเกินไป ไม่กระชับ เต้านมหย่อนคล้อย ทำให้เกิดการกดทับท่อส่งน้ำนม
• มารดาบริโภคอาหารและเครื่องดื่มที่มีรสหวาน หรือไขมันสูง
• มารดามีภาวะเครียด

อาการเมื่อเกิดภาวะท่อน้ำนมอุดตัน

อาการท่อน้ำนมอุดตัน เกิดจากการที่น้ำนมไหลไม่สะดวก ทำให้เต้านมแข็งเป็นก้อนใต้ผิวหนัง เมื่อคลำก็จะพบก้อนแข็งที่ท่อน้ำนม ลักษณะหัวนมและลานนมผิดรูป บางครั้งอาจมีอาการเส้นเลือดปูดอย่างเห็นได้ชัด ลูกดูดนมไม่ออก หรืออาจจะพบเจอจุดสีขาวที่หัวนม (White dot) และสามารถพัฒนาไปเป็นเต้านมอักเสบได้ หากปล่อยทิ้งไว้เป็นเวลานานและไม่ได้รับการรักษาที่ถูกต้อง

การวินิจฉัยของแพทย์เมื่อมารดาเป็นภาวะท่อน้ำนมอุดตัน

• สังเกตขณะที่มารดาให้นมบุตร โดยดูตำแหน่งการวางนิ้วมือหรือกดเต้านมที่ไม่เหมาะสม ส่งผลต่อการขัดขวางการไหลของน้ำนม
• สังเกตบริเวณด้านล่างของเต้านม ถ้ามีอาการอักเสบหรือเกิดภาวะท่อน้ำนมอุดตัน อาจเกิดจากการที่เต้านมมีน้ำหนักมากเกินไป แก้ได้ด้วยการพยุงหรือยกเต้านมขึ้นขณะให้นมบุตร อาจจะช่วยให้ท่อน้ำนมส่วนล่างไหลดีขึ้น
• แพทย์สอบถามความถี่ของการให้นมบุตร และมารดาให้นมตามความต้องการของบุตรหรือไม่
• แพทย์สอบถามเรื่องการสวมใส่เสื้อผ้าที่คับหรือแน่นเกินไปหรือไม่ โดยเฉพาะการใส่เสื้อชั้นในในเวลากลางคืน

การเตรียมตัวก่อนการรักษาภาวะท่อน้ำนมอุดตัน

สำหรับคุณแม่ที่เจอสภาวะท่อน้ำนมอุดตัน ไม่ต้องเตรียมตัวอะไรเลย สามารถเข้ามาพบแพทย์เพื่อทำการตรวจและวินิจฉัยเพื่อดูอาการ และสามารถทำการรักษาได้ทันที

การรักษาภาวะท่อน้ำนมอุดตันด้วยคลื่นอัลตร้าซาวนด์

เมื่อตรวจพบว่าเกิดสภาวะท่อน้ำนมอุดตัน สามารถรักษาได้หลากหลายวิธี เช่น การประคบร้อนเปิดท่อน้ำนม การใช้ยาในการรักษา หากรักษาด้วยการประคบร้อนหรือใช้ยาแล้วไม่เป็นผล สามารถรักษาได้ด้วย “การใช้คลื่นอัลตราซาวนด์ (Ultrasound)” ซึ่งเป็นการส่งคลื่นเสียงความถี่สูงลงไปยังเนื้อเยื่อที่ต้องการรักษา ทำให้โมเลกุลภายในเนื้อเยื่อเกิดการสั่นสะเทือน และเกิดเป็นพลังงานความร้อนลึก ในระหว่างการนวดจึงทำให้รู้สึกอุ่นๆ ในเต้านม โดยคลื่นสามารถเข้าไปในระดับที่ลึกถึงชั้นกล้ามเนื้อและกระดูก

การรักษาด้วยคลื่นอัลตร้าซาวนด์ จะช่วยเร่งกระบวนการซ่อมสร้างเนื้อเยื่อที่บาดเจ็บ เพิ่มการไหลเวียนเลือด ส่งผลให้มีการกระตุ้นการไหลเวียนเลือดเพิ่มขึ้นในบริเวณเต้านมที่ทำการอัลตร้าซาวนด์ นอกจากนี้การทำ อัลตราซาวนด์ ยังช่วยลดอาการปวดจากภาวะท่อน้ำนมอุดตัน และช่วยให้ท่อน้ำนมขยายออก กระตุ้นให้ท่อน้ำนมที่อุดตันสลายได้ง่ายขึ้น ในการกระตุ้นให้น้ำนมไหลนั้น จะใช้ความแรงของคลื่นเบากว่าและเคลื่อนที่รอบเต้านม ส่วนกรณีที่มีการรักษาการอุดตันของท่อน้ำนมจะใช้ความแรงของคลื่นที่สูงกว่าและอาจเน้นในบริเวณที่มีอาการ ข้อดีของการใช้คลื่นอัลตร้าซาวนด์ คือไม่มีเสียงดัง ไม่ทำให้เจ็บปวด และใช้เวลาในการทำข้างละประมาณ 15 นาที

การปฏิบัติตัวภายหลังการรักษาด้วยคลื่นอัลตร้าซาวนด์

• ให้ลูกดูดนมเพื่อช่วยระบายน้ำนมออกหลังจากอัลตราซาวนด์หรือปั้มนมเป็นเวลาอย่างน้อย 30-45 นาที
• หากรู้สึกว่ายังมีน้ำนมค้างในเต้า ให้พยายามปั้มจนเกลี้ยงเต้า
• การระบายน้ำนมออกจากเต้าในครั้งถัดไป แนะนำให้ประคบอุ่น 15-20 นาที และนวดเต้านมก่อนปั้ม
• หลีกเลี่ยงการรับประทานอาหารและเครื่องดื่มที่มีรสหวาน ไขมัน เพื่อลดการอุดตันในครั้งถัดไป

ข้อห้ามในการใช้คลื่นอัลตร้าซาวนด์

• ห้ามทำในบริเวณที่ใส่เครื่องกระตุ้นการเต้นของหัวใจ
• หญิงตั้งครรภ์ บริเวณท้องเหนือต่อมดลูกหรือหลังที่แนวคลื่นอาจโดนทารกในครรภ์
• ผู้ที่เป็นโรคมะเร็งทุกชนิด
• ผู้ที่มีภาวะหลอดเลือดดำอักเสบ
• บริเวณที่มีการติดเชื้อ
• บริเวณกระดูกที่ยังเจริญเติบโตไม่เต็มที่
• เหนือต่อบริเวณลูกตา
• บริเวณเนื้อเยื่อที่ขาดเลือดมาเลี้ยง
• บริเวณที่มีแผลเปิด

การป้องกันสภาวะท่อน้ำนมอุดตัน

• มารดาไม่ควรทิ้งเต้านมไว้เป็นเวลานาน แก้ได้ด้วยการบริหารเวลาในการระบายน้ำนมออกจากเต้า
• มารดาควรบีบเต้านมให้เกลี้ยงเต้า
• ควรให้บุตรดูดนมตั้งแต่หัวนมจนถึงลานนม เพื่อช่วยกระตุ้นต่อมน้ำนมให้กระจายทั่วเต้านม อีกทั้งมารดาควรให้นมบุตรทุก 4 ชั่วโมง
• มารดาควรงดรับประทานอาหารที่มีรสหวาน ไขมันสูง แป้ง และน้ำตาล
• รับประทานยาเลซิติน (Lecithin) เพื่อช่วยละลายไขมันในร่างกาย รวมไปถึงไขมันในน้ำนมด้วย แต่ควรรับประทานตามคำสั่งแพทย์

การสลายท่อน้ำนมอุดตันด้วยคลื่นอัลตร้าซาวนด์ นับเป็นทางเลือกหนึ่งที่น่าสนใจสำหรับมารดาหลังคลอดบุตรที่มีภาวะเต้านมคัดตึงหรือท่อน้ำนมอุดตัน เมื่อท่อน้ำนมถูกสลาย จึงส่งผลให้น้ำนมไหลมากขึ้น ส่งผลดีกับบุตร เพราะน้ำนมแม่ สำคัญที่สุด สำหรับลูก ทั้งนี้ การสลายท่อน้ำนมอุดตันด้วยวิธีอัลตร้าซาวนด์ ควรอยู่ภายใต้การดูแลของแพทย์ และนักกายภาพบำบัด เพื่อความปลอดภัยและให้เกิดประสิทธิภาพของผลการรักษาที่ดีที่สุด