ก้อนที่เต้านม – มะเร็งเต้านม

คุณเชื่อหรือไม่ว่า ในผู้หญิง 10 คน เราจะพบว่ามี 1 คนในนั้นที่มีโอกาสเป็นมะเร็งเต้านม…ฟังดูอาจจะเกินจริงและไม่น่าเชื่อใช่มั้ยล่ะ แต่เชื่อเถอะว่านี่คือเรื่องที่เกิดขึ้นจริงในปัจจุบัน เพราะมะเร็งเต้านมนั้นเป็นโรคมะเร็งที่พบมากในผู้หญิงเป็นอันดับสองรองจากมะเร็งปากมดลูกเลยก็ว่าได้  แต่การคลำเจอก้อนที่เต้านมไม่ได้หมายความว่าจะเป็นเนื้อร้ายเสมอไป อาจเป็นแค่ซีสต์หรือเนื้องอกธรรมดาจึงอย่าเพิ่งเสียใจหรือจิตตก

ก่อนอื่นเราต้องมาทำความเข้าใจก่อนว่า ก้อนที่เต้านม อย่าง ซีสต์หรือเนื้องอก กับ มะเร็งเต้านมนั้น ยังมีอะไรที่ต่างกัน ก้อนที่เต้านม ที่เรากำลังพูดถึงอยู่นี้ อาจจะหมายถึงซีสต์หรือเนื้องอกในเต้านมก็ได้ ซึ่งทั้งสองอย่างนั้นจะไม่ใช่เนื้อร้ายเหมือนกับมะเร็งและจะไม่สามารถกลายพันธุ์เป็นมะเร็งได้ การเกิดก้อนที่เต้านม ทั้งซีสต์และเนื้องอกนั้นสามารถพบได้ในคนปกติทั่วไป ส่วนใหญ่แล้วอยู่ในช่วงอายุ 20-40 ปี แต่การรักษาของทั้งสองกรณีจะแตกต่างกัน

ก้อนที่เต้านมจำพวก ซีสต์ นั้น มีทั้งซีสต์น้ำและซีสต์เนื้อ สาเหตุการเกิดที่แท้จริงยังสรุปไม่ได้แน่นอนนัก แต่หลักๆ แล้วน่าจะเกิดขึ้นจากการเปลี่ยนแปลงต่อมเต้านมในร่างกาย ที่มาจากระดับของฮอร์โมนเพศหญิง ซึ่งการรักษาซีสต์หากเป็นก้อนเล็กอยู่ก็คงจะยังไม่ต้องทำอะไร เพียงแค่เฝ้าดูอาการไปเรื่อยๆ แต่หากมีขนาดที่ใหญ่ขึ้นหรือมีจำนวนเพิ่มมากขึ้นจึงค่อยปรึกษาแพทย์อีกครั้ง ซึ่งแพทย์จะวินิจฉัยต่อว่าเป็นซีสต์น้ำหรือเป็นซีสต์เนื้อ หากเป็นซีสต์น้ำจะรักษาด้วยวิธีการเจาะแล้วดูดออก แต่หากเป็นซีสต์เนื้อก็จำเป็นต้องตรวจให้แน่ใจก่อนว่าเป็นแค่ก้อนซีสต์จริงๆ ไม่ใช่เนื้อร้ายจึงจะทำการผ่าตัดออกไป

ก้อนที่เต้านมจำพวก เนื้องอก หรือ ที่เรียกกันว่า Fibroadenoma เป็นก้อนเนื้องอกชนิดธรรมดาที่เกิดจากเซลล์ของท่อน้ำนม จะมีลักษณะเป็นก้อนเนื้อที่จะโตขึ้นเรื่อยๆ หรือไม่ก็ได้ แต่คนไข้จะไม่รู้สึกเจ็บเมื่อมีเนื้องอกเกิดขึ้นที่บริเวณเต้านม ซึ่งการรักษาส่วนใหญ่แพทย์จะใช้วิธีการผ่าตัดเพื่อเอาเนื้องอกออก หากเป็นก้อนที่มีขนาดเล็กอาจใช้เพียงแค่ยาชาเฉพาะที่ในการผ่าตัดเท่านั้น แต่หากมีขนาดใหญ่มาก แพทย์จำเป็นต้องใช้ยาสลบในการผ่าตัด ทั้งนี้เมื่อผ่าตัดเนื้องอกออกแล้วก็มีโอกาสที่จะกลับมาเป็นได้อีกประมาณร้อยละ 5 ของคนไข้ที่เป็นเนื้องอกเต้านมชนิดธรรมดา

ทีนี้มาดูเรื่องของมะเร็งเต้านมกันบ้าง แต่ก่อนอื่นเรามาสำรวจตัวเองกันดีกว่าว่าคุณมีความเสี่ยงเป็นมะเร็งเต้านมหรือไม่ กับคำถามต่อไปนี้

–  คุณเป็นผู้หญิงที่มีอายุ 35 ปีขึ้นไปหรือไม่

– ในครอบครัวคุณเคยมีใครมีประวัติเป็นมะเร็งเต้านมหรือไม่

– คุณเป็นผู้หญิงที่มีประจำเดือนก่อนอายุ 12 ปี หรือประจำเดือนหมดช้ากว่าวัย 55 ปีหรือไม่

– คุณรับประทานยาเม็ดคุมกำเนิดมานานหลายปีแล้วใช่หรือไม่

– และสุดท้ายคุณเป็นผู้หญิงที่สูบบุหรี่จัดใช่หรือไม่

ทั้งหมดนี้เป็นความเสี่ยงหลักๆ ที่มักจะพบได้ว่าอาจทำให้คุณเป็นมะเร็งเต้านมได้ คุณผู้หญิงควรจะมาทำความเข้าใจกับมะเร็งเต้านมให้ดีก่อนที่อวัยวะที่บ่งบอกความเป็นผู้หญิงของคุณจะสูญเสียไปแล้วล่ะ และแน่นอนว่าผู้หญิงร้อยทั้งร้อยจะกลัวว่าเมื่อตัวเองเป็นมะเร็งเต้านมแล้วจะไม่สามารถรักษาให้หายได้ และไม่สามารถกลับมามีเต้านมที่สวยได้ดังเดิม ปัญหาคาใจเหล่านี้เรามีคำตอบมาฝาก

มะเร็งเต้านม (Breast cancer) คือโรคที่เกิดจากการแบ่งตัวผิดปกติของเซลล์บุน้ำนม จนกลายเป็นก้อนเนื้อร้ายที่สามารถลุกลามและกระจายไปยังอวัยวะอื่นๆ ในร่างกายได้ ซึ่งอาจเป็นมะเร็งเต้านมที่เกิดกับท่อน้ำนม หรือมะเร็งเต้านมที่เกิดกับต่อมน้ำนม ก็ได้เช่นกัน ส่วนปัจจัยเสี่ยงที่จะทำให้เป็นมะเร็งเต้านมได้นั้นก็มาจากหลายปัจจัย ไม่ว่าจะเป็น อายุ กรรมพันธุ์ หรือสารเคมีบางประเภท ซึ่งหากเป็นแล้วคนไข้จะมีอาการที่จะเห็นได้ชัดคือ จะมีก้อนที่เต้านม มีการเปลี่ยนแปลงขนาดและรูปร่างของเต้านม มีรอยบุ๋ม รอยย่น เต้านมหดตัวหรือหนาผิดปกติ มีอาการคันหรือแดงผิดปกติ มีเลือดออกหรือมีของเหลวออกจากหัวนม แม้กระทั่งต่อมน้ำเหลืองบริเวณใต้รักแร้โต

เราสามารถแบ่งระยะอาการของมะเร็งเต้านมได้เป็น 5 ระยะ คือ ระยะศูนย์ หรือระยะเริ่มต้นนี้เซลล์มะเร็งจะยังไม่มีการลุกลามไปยังเนื้อเยื่อเต้านม แต่จะเริ่มชัดเจนขึ้นในระยะต่อมา ระยะที่ 1 ก้อนเซลล์มะเร็งจะเริ่มเกิดขึ้นโดยมีขนาดไม่เกิน 2 เซนติเมตร ระยะนี้มะเร็งจะยังไม่ได้ลุกลามเข้าไปในต่อมน้ำเหลือง แต่จะเริ่มรุนแรงขึ้นในระยะที่ 2 ซึ่งขนาดของก้อนมะเร็งจะใหญ่ประมาณ 2-5 เซนติเมตร มีโอกาสจะลุกลามไปยังต่อมน้ำเหลืองบริเวณรักแร้แต่ยังจะไม่ลุกลามไปยังอวัยวะอื่น ส่วนในระยะที่ 3 ก้อนมะเร็งจะมีขนาดที่ใหญ่ขึ้นมาก ประมาณ 5 เซนติเมตร และจะลุมลามไปยังต่อมน้ำเหลืองบริเวณรักแร้แต่ยังจะไม่ลามไปสู่อวัยวะอื่น และระยะสุดท้าย มะเร็งจะลุกลามแพร่กระจายไปยังอวัยวะอื่นๆ ในร่างกาย

ในเบื้องต้นคุณผู้หญิงจะสามารถตรวจหาอาการของมะเร็งเต้านมได้เองที่บ้านในขณะอาบน้ำ โดยหากคุณเป็นคนที่มีขนาดเต้านมเล็กให้วางมือข้างที่ต้องการจะตรวจเต้านมไว้บนศีรษะ เช่น ต้องการจะคลำหาก้อนมะเร็งเต้านมด้านขวาก็ให้ยกมือขวา แล้วใช้นิ้วมือด้านซ้ายคลำทั่วเต้านมและใต้รักแร้ แต่ถ้าหากคุณเป็นคนที่มีขนาดเต้านมใหญ่ ให้ใช้นิ้วมือข้างนั้นประคองเต้านม เช่น หากต้องการตรวจเต้านมด้านขวาก็ให้ใช้มือขวาประคองเต้านมด้านขวาและคลำหาก้อนมะเร็งที่ด้านล่างเต้านม ส่วนมือด้านซ้ายคลำที่ด้านบนของเต้านม และควรหมั่นคลำเองทุกเดือนโดยเฉพาะผู้หญิงที่ประจำเดือนหมดแล้ว

และนอกจากการตรวจด้วยตัวเองแล้ว คุณควรไปพบแพทย์เพื่อเข้ารับการตรวจเต้านมอย่างละเอียด ที่เรียกว่า การตรวจแมมโมแกรม (Mammogram) อีกครั้งด้วย ซึ่งการตรวจวิธีนี้จะเป็นการตรวจที่ให้ผลได้ชัดเจนที่สุด สามารถแสดงลักษณะของสิ่งบ่งชี้ที่เป็นมะเร็งได้ตั้งแต่คุณยังไม่สามารถคลำเจอก้อนมะเร็ง การตรวจแมมโมแกรมนี้จะเป็นเครื่องเอ็กซเรย์เต้านมที่ถ่ายภาพด้วยรังสีในปริมาณต่ำลงบนฟิล์มที่มีความคมชัดสูงเป็นพิเศษ ในขณะตรวจเต้านมจะถูกบีบเพื่อให้เนื้อเต้านมบางลงโดยแป้นของเครื่องถ่ายภาพ ซึ่งอาจทำให้คุณรู้สึกเจ็บเล็กน้อย และจะถ่ายภาพเต้านมข้างละสองภาพในมุมที่ต่างกันรวมแล้วจะได้ทั้งหมด 4 ภาพ หากพบว่ามีลักษณะหรือบางอย่างที่ผิดสังเกตก็จะถ่ายภาพเพิ่มเติมอีก และเมื่อถ่ายเสร็จแล้วรังสีแพทย์จะมาอธิบายให้ฟังถึงภาพต่างๆ หากพบความผิดปกติหลังตรวจ แพทย์จะตัดชิ้นเนื้อบริเวณนั้นเพื่อไปตรวจดูลักษณะเซลล์และวินิจฉัยว่าใช่เนื้อร้ายหรือไม่ หากใช่ก็จะวางแผนวิธีการรักษาต่อไป ซึ่งการรักษาสามารถทำได้ 3 วิธีคือ การฉายรังสี การใช้สารเคมีบำบัด และการผ่าตัด

สำหรับวิธีการ ฉายรังสีรักษามะเร็งเต้านม จะเป็นการรักษาเพื่อทำลายเซลล์มะเร็งโดยการฉายรังสี 2 วิธีคือ การฉายรังสีไปยังตัวเนื้อร้ายมะเร็ง และการใช้วัตถุที่อาบรังสีวางไว้ตรงเนื้อมะเร็งเพื่อฆ่าเซลล์มะเร็ง โดยจะทำการฉายรังสีสัปดาห์ละ 5 วัน แล้วแต่อาการของคนไข้ แต่จะมีผลข้างเคียงเกิดขึ้นที่บริเวณผิวหนังที่ฉายรังสี คนไข้จะรู้สึกเหมือนผิวถูกไหม้ และมีอาการแสบร้อนบริเวณนั้น ส่วนการรักษาด้วย การใช้สารเคมีบำบัดรักษามะเร็งเต้านม จะเป็นการใช้สารเคมีเพื่อทำลายเซลล์มะเร็งโดยการฉีดหรือรับประทาน เป็นเวลา 3-6 เดือนแล้วแต่อาการของคนไข้และชนิดของยา ซึ่งการใช้สารเคมีบำบัดนี้จะมีผลข้างเคียงอย่างที่ทราบกันดีคือ คลื่นไส้ อาเจียน ผมร่วง ปากเป็นแผล โลหิตจาง ไปจนถึงอาจจะทำให้ประจำเดือนไม่มาก็เป็นได้ และวิธีสุดท้ายจะเป็นการรักษาด้วยวิธี การผ่าตัดมะเร็งเต้านม  เป็นวิธีที่สาวๆ ส่วนใหญ่กังวลว่าหากผ่าตัดแล้วเราจะกลับมามีทรวงอกที่สวยได้เหมือนเดิมหรือไม่ ซึ่งในปัจจุบันนั้นสามารถทำให้เต้านมทั้งสองข้างมีขนาดเท่ากันได้หลังผ่าตัด โดยก่อนการผ่าตัดแพทย์จะวัดระยะจุดกึ่งกลางของเต้านม  ฐานเต้านม ขนาดของเต้านมเพื่อวางแผนการผ่าตัดก่อน แล้วจึงผ่าตัดก้อนเนื้อร้ายในเต้านมข้างนั้นออกไปและปรับรูปทรวงอกให้สวยงามดังเดิม ทั้งนี้คนไข้อาจลองปรึกษาแพทย์หลังผ่าตัดดูว่าจะสามารถตกแต่งเต้านมใหม่อย่างไรได้บ้าง ในบางรายที่มีขนาดหน้าอกใหญ่อยู่แล้วอาจเลือกตัดอีกข้างออกด้วยเพื่อปรับให้ทั้งสองข้างมีขนาดเท่ากัน หรือในบางรายอาจเลือกที่จะเสริมหน้าอกข้างที่ตัดเนื้อมะเร็งออกให้มีขนาดเท่ากับข้างที่ปกติก็ทำได้เช่นกัน แต่ทั้งนี้ทั้งนั้นต้องขึ้นอยู่ที่ดุลยพินิจของแพทย์ประกอบกันด้วย

หลังผ่าตัดคนไข้จะมีรอยฟกช้ำที่เต้านมแต่จะหายไปเองใน 2 สัปดาห์ ควรดูแลทำความสะอาดแผลผ่าตัดตามแพทย์แนะนำ ในช่วงแรกที่แผลยังไม่หายดีอย่าเพิ่งใส่เสื้อชั้นใน ให้รอจนแผลแห้งก่อนจึงค่อยใส่เสื้อชั้นในแบบไม่ดันทรงเพื่อประคองทรงเต้านมไว้ เมื่อแผลหายดีแล้วควรนวดคลึงเต้านมเบาๆ เพื่อลดการเกิดพังผืดหลังผ่าตัด สำหรับวิธีการผ่าตัดมะเร็งเต้านมนี้จะไม่เหมาะกับคนไข้ที่เป็นโรคเบาหวาน คนไข้ที่ใช้ยาสเตียรอยด์ หรือคนไข้ที่เคยผ่าตัดและฉายรังสีบริเวณเต้านมมาก่อน และที่สำคัญเมื่อคนไข้ผ่าตัดมะเร็งเต้านมไปแล้ว คนไข้จะต้องรักษาด้วยวิธีการฉายรังสีต่อด้วยเพื่อให้เชื้อมะเร็งไม่กลับคืนมาอีก

สำหรับคุณผู้หญิงที่วันนี้อาจจะยังไม่รู้ว่าตัวเองมีก้อนเนื้อที่เต้านม ไม่ว่าจะซีสต์หรือเนื้องอก หรือแม้แต่มะเร็งเต้านม อยากให้ลองพยายามหาเวลาไปพบแพทย์เพื่อตรวจเต้านมอย่างน้อยปีละ 1 ครั้ง และหมั่นทำแมมโมแกรมทุกปีเพื่อช่วยในการตรวจหามะเร็งเต้านมได้อย่างแม่นยำ อย่างน้อยหากรู้ว่าตัวเองมีก้อนเนื้อที่เป็นเนื้อดีก็จะได้รักษาต่อไป แต่หากเป็นเนื้อร้ายก็จะช่วยให้คุณสามารถกำจัดมะเร็งออกไปจากชีวิตได้เร็วขึ้น เพราะโรคมะเร็งเต้านมนั้นแม้ว่าจะเป็นโรคหายยาก แต่หากรู้ก่อน…รักษาก่อน…ก็อาจหายก่อนที่จะลุกลามไประยะสุดท้ายได้นะจ๊ะสาวๆ